Ανευρίσκονται
κυρίως στο παχύ έντερο.
Σπανίως υπάρχουν εκ γενετής
(συγγενή), καθώς συντριπτική πλειοψηφία τους είναι επίκτητα, ενώ η συχνότητά
τους αυξάνεται με την ηλικία.
Η αύξηση των
ενδοαυλικών πιέσεων στο έντερο, σαν αποτέλεσμα κινητικών διαταραχών σε
συνδυασμό με μείωση της αντιστάσεως των τοιχωμάτων λόγω της ηλικίας είναι ο
κύριος αιτιολογικός παράγοντας της δημιουργίας τους. Μάλιστα, η μείωση της
περιεκτικότητας της τροφής σε φυτικές ίνες ευνοεί την αύξηση των ενδοαυλικών
πιέσεων. Είναι αξιοσημείωτο ότι στις χώρες της Αφρικής και της Νοτιοανατολικής
Ασίας, όπου η διατροφή είναι συνήθως πλούσια σε ίνες και ανεπεξέργαστες τροφές,
η εκκολπωμάτωση είναι πολύ σπάνια έως άγνωστη.
Με τον όρο εκκολπωμάτωση
εντέρου εννοούμε την ύπαρξη μεγάλου αριθμού εκκολπωμάτων, ενώ ο όρος εκκολπωματίτιδα
χρησιμοποιείτε όταν έχουμε φλεγμονή, Η εκκολπωματική νόσος είναι η
εγκατεστημένη πάθηση όπου τα εκκολπώματα δημιουργούν συχνά συμπτώματα,
φλεγμονή, αιμορραγία ή άλλες επιπλοκές.
Στις
περισσότερες περιπτώσεις, τα εκκολπώματα όταν δεν φλεγμαίνουν δεν προκαλούν
συμπτώματα. Μερικοί ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν δυσκοιλιότητα ή διάρροιες.
Στην έξαρση
υπάρχει κωλικοειδής πόνος στην κοιλιά και/ή μετεωρισμό. Η λήψη τροφής συνήθως
χειροτερεύει τον πόνο, ενώ τα συμπτώματα υποχωρούν συνήθως μετά από την
αφόδευση ή την διαφυγή αερίων ή κοπράνων συνήθως βελτιώνει τον πόνο. Η εξέταση
από το γιατρό μπορεί να αναδείξει ένα διατεταμένο έντερο ή μια ψηλαφητή μάζα
στον αριστερό λαγόνιο βόθρο, ενώ οι εργαστηριακές εξετάσεις δεν είναι ειδικές. Η διάγνωση των ασθενειών του παχέος εντέρου γίνεται με κολονοσκόπηση, βαριούχο υποκλυσμό ή αξονική τομογραφία κοιλίας.
Η εκκολπωματίτιδα είναι η φλεγμονή των εκκολπωμάτων, η
οποία συμβαίνει στο 20% των περιπτώσεων με εκκολπώματα και αποτελεί την πιο σοβαρή
επιπλοκή με απόφραξη του στομίου των εκκολπωμάτων από σκληρά κόπρανα και
επιμόλυνση από μικρόβια του εντέρου. Η φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε
σχηματισμό αποστήματος, περιτονίτιδα ή συρίγγιο με παρακείμενα όργανα. Αν η
εκκολπωματίτιδα είναι σε στενή ανατομική θέση με την ουροδόχο κύστη τότε μπορεί
να σχηματισθεί εντεροκυστικό συρίγγιο, ουρολοίμωξη ή/και αιματουρία με κύριο
σύμπτωμα τη συχνουρία.
- αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων στη γενική αίματος
- αύξηση των δεικτών φλεγμονής (Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών αιμοσφαιρίων/ΤΚΕ, C-Αντιδρώσα Πρωτείνη/CRP).
Τα συμπτώματα της εκκολπωματίτιδας εκτός από πόνο
μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν πυρετό, δυσκοιλιότητα, διάρροια (σπανιότερα),
δυσκολία στην αφόδευση και τεινεσμός, ναυτία, έμετος και γενικευμένη κακουχία.
Η ασυμπτωματική
εκκολπωμάτωση απαιτεί:
- σταθερή αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών (φρούτα, λαχανικά, ολικής αλέσεως προϊόντα, όσπρια κτλ). και η καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας.
- η αυξημένη κατανάλωση υγρών (1,5-2 λίτρα νερό/ 24ωρο).
- αποφυγή λήψης καθαρτικών για την καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας
Δοκιμάστε
εναλλακτικά:
- Πριν το πρωινό, ένα ποτήρι νερό με ένα κουταλάκι άλατα μαγνησίου, λακτουλόζη, καστορέλαιο κτλ.
- Εμπλουτίστε την διατροφή σας σε φυτικές ίνες (20-35 γρ.)., όπως βρώμη, πίτουρο, δημητριακά ολικής, μαύρο ψωμί, δαμάσκηνα. Αν χρειάζεται να λαμβάνετε ένα συμπλήρωμα φυτικών ινών.
- Περιορίστε την καφεΐνη (καφέ, αναψυκτικά τύπου κόλα, τσάι)
- Αποφύγετε να ανθρακούχα αναψυκτικά.
- Αποφύγετε τα πικάντικα γεύματα
- Αυξήστε την πρόσληψη υγρών, αφεψημάτων (μέντα, μολόχα, χαμομήλι) (1 ½ με 2 ½ λίτρα ημερησίως)
- Προσπαθήστε να πηγαίνετε στην τουαλέτα με πρόγραμμα πχ. κάθε πρωί μετά το πρωινό, χωρίς όμως να πιέζεστε ή να αγχώνεστε,
- Βάλτε στην διατροφή σας τροφές πλούσιες σε προβιοτικά: κεφίρ, γιαούρτι, ξινόγαλο, τουρσί κτλ. Αν χρειάζεται να λαμβάνετε ένα συμπλήρωμα προβιοτικών
- Προσπαθήστε να αυξήσετε την φυσική δραστηριότητα και κάντε περιστασιακές εντριβές στην πλάτη και στο στομάχι για να κινείται το έντερο σας.
- Αποφύγετε τις επεξεργασμένες τροφές, όπως το λευκό ψωμί και την άσπρη ζάχαρη, πχ γλυκά.
- Περιορίστε την κατανάλωση τροφών τα οποία δεν πέπτονται και που μπορεί να εισέλθουν στο εκκόλπωμα, όπως φλούδες, σπόροι και κουκούτσια φρούτων και λαχανικών.
- Επιλέξτε ξηρούς καρπούς σε μορφή βουτύρου ξηρών καρπών ή τριμμένους ξηρούς καρπούς ή πολύ καλά μουλιασμένους.
- Δοκιμάστε να μουλιάζετε καλά τα όσπρια
- Αποφύγετε λιπαρά γεύματα και τηγανητά
- Προσπαθήστε να κόψετε το κάπνισμα
- Μειώστε το υπερβάλλον σωματικό βάρος,
- Λαμβάνετε μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα μόνο με υπόδειξη του ιατρού σας.
- Κρατήστε ημερολόγιο κατανάλωσης τροφίμων και ποτών, ώστε να αναγνωρίσετε τρόφιμα που σας ενοχλούν.
- Να μασάτε καλά, να τρώτε με ηρεμία.
Δυστυχώς τα
ήδη σχηματισμένα εκκολπώματα δεν θα υποχωρήσουν, αλλά η κατάλληλη διατροφή
μπορεί να μειώσει τα ανεπιθύμητα συμπτώματα και να προλάβει το σχηματισμό νέων
εκκολπωμάτων.
Σε
περιπτώσεις εκκολπωματίτιδας προτείνεται:
- Μία ήπια κρίση εκκολπωματίτιδας αντιμετωπίζεται με χορήγηση κατάλληλων αντιβιοτικών και αναλγητικών και με προσωρινή δίαιτα υγρών. Σε σοβαρές κρίσεις συνιστάται η νοσηλεία του ασθενούς.
- Αποφυγή της κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες, λίπος και λακτόζη.
- Συντηρητική θεραπεία σε νοσοκομείο με ανάπαυση, αποφυγή στερεάς τροφής, υγρών από το στόμα και χορήγηση παρεντερικής σίτισης, ενδοφλέβιας αντιβίωση κτλ.
- Η βελτίωση συνήθως επιτυγχάνεται σε 2-3 μέρες οπότε χορηγείται εισάγεται σταδιακά υδρική δίαιτα (ζωμοί, ζελέ, σουρωμένοι χυμοί) και κατόπιν δίαιτα χαμηλή σε υπόλλειμα:
- Τρόφιμα που επιτρέπονται:
Λαχανικά: Σουρωμένοι χυμοί λαχανικών, βραστά καρότα και κολοκύθια.
Φρούτα: Σουρωμένοι χυμοί φρούτων, κομπόστες χωρίς ζάχαρη ή ψημένα φρούτα.
Δημητριακά: Άσπρο ψωμί, φρυγανιές, ρύζι και ζυμαρικά, πατάτα ξεφλουδισμένη.
Κρέας: Άπαχο καλά μαγειρεμένο, όχι τηγανητά ή πικάντικα.
Γαλακτοκομικά: Περιοριστείτε σε 2 μερίδες ζυμωμένων γαλακτοκομικών (γιαούρτι, τυρί, κεφίρ) την ημέρα.
Μετά την οξεία φάση, ο ασθενής πρέπει να αρχίσει να αυξάνει σταδιακά, την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες, όπως περιγράφεται παραπάνω.